Impuls voor vis en vogel; ijsselmeer Met het project Wieringerhoek moet de soortenrijkdom weer toenemen
De Afsluitdijk mag dan een wonder van menselijk vernuft heten, maar als het om de soortenrijkdom aan vissen en vogels in het IJsselmeer gaat, is het een monotone boel geworden. Of anders gezegd: het unieke ecosysteem in het IJsselmeer heeft het moeilijk, staat onder druk, aldus Rijkwaterstaat.
Schagen
Het verdwijnen van de Zuiderzee met de komst van de Afsluitdijk heeft het ecologische leven in het IJsselmeer verschraald. Belangrijke leefgebieden voor vogels, vissen en andere flora en fauna ontbreken. Er zijn te weinig planten, algen en bacteriën om voldoende biomassa (basis voor voedsel) te produceren voor de vogels en vissen. De strakke Afsluitdijk biedt daarnaast onvoldoende beschutting voor vissen, aldus Rijkswaterstaat.
Balans
Om het IJsselmeer toekomstbestendig te maken, is er nieuw leefgebied nodig: grote stukken met riet, graslanden die in het voorjaar onder water staan; ondieptes en leefgebieden met een afwisseling aan zoet- en brakwater invloeden, zodat het flora- en faunaleven tot bloei kan komen. De huidige soortenarme situatie leidt er toe dat het gebied ‘toekomstige veranderingen niet kan opvangen waardoor het systeem sterk uit balans raakt’.
Met het project Wieringerhoek moet onder meer de biodiversiteit toenemen. Het bevorderen van leefgebieden voor vissen en vogels staat hierbij centraal. Een ander oogmerk is het tegengaan van verzilting; kwelwater bijvoorbeeld dat vanuit de Waddenzee onder de dijk door het IJsselmeer instroomt, maar belangrijker: zout water dat via het schutten van schepen binnendringt of met het spuien niet teruggaat naar de Waddenzee. Een kwalijke situatie voor de drinkwatervoorziening, de landbouw en de recreatie. Het IJsselmeer geldt als het grootste aaneengesloten zoetwatergebied in Noordwest-Europa.
Verbindingen
Belangrijkste knelpunten in de huidige situatie zijn volgens Rijkswaterstaat ‘het ontbreken van essentiële leefgebieden van voldoende kwaliteit en omvang. Daarnaast zijn er te weinig verbindingen tussen de leefgebieden. Hierdoor kunnen verschillende soorten vissen en vogels die van groot belang zijn voor een goed functionerend ecosysteem hun levenscyclus niet voltooien. Het ecosysteem kan de extra belasting door klimaatverandering en nieuwe ontwikkelingen in het gebruik niet veerkrachtig opvangen, omdat het al kwetsbaar is.’
Recreatie
Het project Wieringerhoek bevindt zich in een verkennende fase. Van 31 maart tot 11 mei hebben allerlei partijen hun zienswijzen op de plannen ingediend. Daarbij zijn onder meer vragen gesteld of een toename van zowel natuur als recreatie elkaar niet in de weg zitten. Natuurvereniging Wierhaven in West-Friesland waarschuwt ervoor dat die twee aspecten niet te veel door elkaar moeten lopen. Agrariërs die water uit het IJsselmeer halen, maken zich zorgen over de continuïteit hiervan als er overstromingsgebieden worden aangelegd. Bovendien gaat er landbouwareaal verloren.
Bedenkingen bij de overstromingsgebieden zijn er ook bij de stichting Landschapszorg Wieringen. ,,Er bestaat reeds een gebied, de zogenaamde Kleiputten van Vatrop waar dit principe reeds jarenlang in de praktijk is gebracht en geen succes laat zien. Er is daar geen sprake van uitwisseling van buitenwater ( Waddenzee) en binnenwater (afloop vanuit het eiland). De aanwezige waterlopen zijn voortdurend volgestroomd met zand.”
In het project Wieringerhoek werkt Rijkswaterstaat samen met de drie gemeenten Hollands Kroon, Medemblik en Enkhuizen, het Provinciaal Drinkwaterbedrijf Noord-Holland, het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en de provincie Noord-Holland. Daarnaast zijn ook maatschappelijke partijen, natuurorganisaties, belangenverenigingen en inwoners betrokken.
2025
Als alles gaat zoals is uitgestippeld, wordt de uitvoering van het project in 2025 verwacht. Ter voorbereiding zou Rijkswaterstaat in het najaar bijeenkomsten voor burgers organiseren. De tweede golf met coronabesmettingen verstoort dit proces. Nog niet duidelijk is hoe en wanneer die bijeenkomsten worden gehouden. Een voor 15 oktober geplande bijeenkomst voor belanghebbenden is verschoven naar 3 december, aldus een woordvoerder van Rijkswaterstaat.
Agrariërs die water halen uit het IJsselmeer maken zich zorgen over aanleg overstromings-
gebieden
Kustvisie
De gemeenten Hollands Kroon, Medemblik en Enkhuizen, provincie Noord-Holland, hoogheemraadschap Hollandsnoorderkwartier en Provinciaal Waterleidingbedrijf) werken aan het ontwikkelen van een Kustvisie Noord-Hollandse IJsselmeerkust. Daarin komen de regionale projecten die langs de kustzone worden verwacht. Het project Wieringerhoek is een van de projecten die meegenomen wordt in de Kustvisie zodat er ‘een gezamenlijk beeld ontstaat hoe de NH IJsselmeerkust zo vorm is te geven dat natuur en economie goed zijn samen te brengen.’
PDF-bestand van dit document