Rijnland legt tweede piekberging aan in Haarlemmermeer
Klimaatverandering, extreme neerslag, zeespiegelstijging en bodemdaling; het zijn allemaal factoren die extra druk leggen op de taak die Rijnland heeft als het gaat om waterveiligheid. Dus om droge voeten, nu en in de toekomst.
Sjaak Langeslag, hoogheemraad bij Rijnland: ‘De piekberging in de Haarlemmermeer is één van de drie maatregelen die Rijnland neemt om voorbereid te zijn op de toekomst. De uitbreiding van de capaciteit van het boezemgemaal bij Katwijk en de piekberging in de Nieuwe Driemanspolder bij Zoetermeer zijn de andere maatregelen.’
Is er sprake van extreme hoeveelheden neerslag, dan kan het gebeuren dat het Rijnlandse boezemsysteem de waterdruk niet aankan. Onder die omstandigheden is een piekberging een perfecte oplossing. Een piekberging wordt gebruikt om pieken die ontstaan door hevige regenbuien op te vangen (bergen) en daarna af te voeren naar de gemalen. Voor de Haarlemmermeer betekent dit dat een stuk polderland, dat gewoonlijk droog staat, wordt omdijkt. Bij piekneerslag wordt het overtollige water tijdelijk geparkeerd. Als het boezempeil na enkele dagen weer is gedaald, wordt het water vanuit de piekberging weer in het boezemstelsel gebracht. Rijnland levert dit jaar piekberging Nieuwe Driemanspolder op; een primeur in de omgeving van Zoetermeer. En inmiddels is het project piekberging Haarlemmermeer aanbesteed aan een aannemer. Lodewijk Biemond (projectmanager bij Rijnland) en Bas Coosemans (projectmanager bij aannemer Van Hattum en Blankevoort) geven een update over het project.
Het belang van een Project Start-up (PSU)
Lodewijk: ‘In juni is de aanbesteding afgerond. Op basis van alle input is het project gegund aan de Combinatie Leeghwater. In deze combinatie werken Van Hattum en Blankevoort en KWS, beide Volker Wessels ondernemingen, nauw samen.
Bas: ‘En ook aannemer Johan den Breejen, als vaste partner van KWS in het uitvoeren van de grondwerken, is direct bij dit project betrokken. We werken vanuit KWS vaker met elkaar samen, waarbij we als combinatie steeds een unieke projectnaam uitkiezen. Dat is in dit geval de Combinatie Leeghwater geworden.’ Een toepasselijke naam, als we kijken naar de 17e -eeuwse waterbouwkundige Jan Adriaanszoon Leeghwater, die pleitte voor drooglegging van het Grote Haarlemmermeer. Bovendien heeft Rijnland het gemaal Leeghwater, één van de drie stoomgemalen die het Haarlemmermeer in de 19e eeuw droog maakten.
Na de bouwvak stond een Project Start-up (PSU) gepland voor kernteamleden van het IPM-team (Integraal ProjectManagement-team).
Lodewijk: ‘Die PSU is gericht op samenwerking en bestaat uit twee bijeenkomsten. De eerste heeft plaatsgevonden, maar de tweede is helaas uitgesteld in verband met corona. We hebben het in zo’n bijeenkomst over de verwachtingen, drijfveren, samenwerking, enzovoorts. De zogenaamde ‘zachte skills’ en dat doen we liever niet digitaal.’ Bas: ‘Zo’n PSU heeft grote meerwaarde bij de aftrap van een project. De inhoud gaat verder dan het contract. Hoe zitten alle betrokkenen in de wedstrijd? Wat zijn ieders valkuilen, ambities en uitdagingen? De opdrachtgever, Rijnland in dit geval, is al veel langer met het project bezig, wij stappen er ‘vers’ in.’
Gunnen van het contract
Lodewijk geeft aan waarom juist de Combinatie Leeghwater het contract gegund is. ‘Bij een aanbesteding letten we op twee belangrijke componenten: prijs en kwaliteit. Scoor je goed op beide onderdelen, dan maak je de meeste kans om te winnen. Zo simpel is het in feite. En dat was het geval met Combinatie Leeghwater. Ze hadden een uitstekend plan, met veel aandacht voor omgevingsfactoren en duurzaamheid. Juist bij zo’n omvangrijk project, met veel betrokken partijen, is het betrekken van de omgeving essentieel.’
Bas vult aan: ‘We hebben onder andere hoog gescoord vanwege een gesloten grondbalans. Bij een gesloten grondbalans wordt er geen grond aangevoerd en dat betekent minder transportbewegingen. En dus minder overlast voor de omgeving én minder CO₂-uitstoot. Ook hebben we een zeer goed en uitgebreid omgevingsmanagementplan opgesteld. Daarin staan de beloftes die we doen in relatie tot de omgeving. We kunnen niet voorkomen dat er tijdens de bouw overlast zal zijn, maar we kunnen er wel voor zorgen dat we dat tot een minimum beperken én dat de omgeving weet waar ze aan toe is. Daarom betrekken we alle partijen, op allerlei manieren. Van gesprekken aan de keukentafel tot informatieavonden, van een klankbordgroep tot een nieuwsbrief. We hebben het project zelfs op de BouwApp* gezet, zodat iedereen op de hoogte kan zijn en blijven van de voortgang.’
Schop in de grond
Onzichtbaar voor de omgeving wordt er dus al hard gewerkt aan het definitieve ontwerp voor de piekberging. Wanneer gaat de Haarlemmermeer er iets van merken? Bas: ‘We denken begin 2021, als we het bouwterrein gaan inrichten en de inrit realiseren.’ Lodewijk schat in dat het eerste grond- en waterwerk medio 2021 zichtbaar wordt. ‘En dan is de planning dat de berging in 2023 technisch gereed is. Daarop volgt een test, waarbij we de piekberging werkelijk vol laten lopen met water. Maar omdat de ondergrond eerst erosiebestendig moet zijn – het nieuwe gras moet nog hechten – zal het nog wel even duren voordat we kunnen testen. Daarna wordt de piekberging formeel opgeleverd.’ Wanneer verwachten ze de piekberging echt te moeten gebruiken? ‘Statistisch gezien een keer in de vijftien jaar. Maar op basis van de laatste klimaatscenario’s zou dat ook vaker kunnen zijn,’ zegt Lodewijk.
Zowel Bas als Lodewijk vinden het bijzonder om een bijdrage te leveren aan een omvangrijk project met direct maatschappelijk belang. Alle betrokkenen vanuit Rijnland en de Combinatie Leeghwater bundelen de krachten, om te blijven zorgen voor droge voeten, juist in tijden van steeds extremere neerslag.
*Volg het project en download de BouwApp via de App Store of Google Play.
Lees ook:
Piekberging Haarlemmermeerpolder