Rijnland realiseert peilscheidingen en gemalen om waterpeil Goudse binnenstad te verlagen
Het waterpeil in de laagste delen van de Goudse binnenstad gaat vanaf 2024 in vijf jaar, stap voor stap, met in totaal 25 centimeter naar beneden. Doel is om wateroverlast voor de bewoners terug te dringen. Het hoogheemraadschap van Rijnland realiseert hiervoor op twee plaatsen in de gracht peilscheidingen en gemalen met pompen. De gemeente past de riolering aan en verplaatst riool-overstorten.
De Goudse binnenstad is gebouwd op een ondergrond van veen en klei en de bodem zakt al eeuwen door het gewicht van de stad. In het verleden werden de gevolgen van bodemdaling opgevangen met ophogingen en met verlagingen van het waterpeil. Zo’n 50 jaar geleden is gestopt met het verlagen van het waterpeil vanwege het risico op problemen met houten paalfunderingen. Het gevolg is dat inwoners in het laaggelegen gedeelte van de binnenstad last hebben van vochtproblemen door de hoge grondwaterstand en van wateroverlast bij hevige regenval.
Daarom onderzoeken de gemeente en het hoogheemraadschap van Rijnland sinds 2014 hoe de gevolgen van de bodemdaling en de wateroverlast bestreden kunnen worden. Dat leidde tot het plan GOUDA STEVIGE STAD – Kaderplan Bodemdaling Binnenstad. Eind oktober 2020 nam de Goudse gemeenteraad het plan aan. Het algemeen bestuur van Rijnland besluit in november over de definitieve vaststelling van het plan.
Integraal maatregelenpakket
Samenwerking met de gemeente is vereist omdat het oppervlaktewater-, grondwater- en rioolsysteem sterk met elkaar samenhangen. Vermindering van de wateroverlast lukt alleen door het realiseren van een integraal maatregelenpakket. “Het is belangrijk om samen op te trekken; op deze manier kunnen we op een effectieve manier een integrale aanpak realiseren. Zo kunnen we samen werken aan een plan om te kunnen blijven wonen, werken en recreëren in deze mooie stad”, aldus Sjaak Langeslag, bestuurder bij Rijnland.
Een belangrijke maatregel is het plaatsen van gemalen op twee locaties in de grachten van de Goudse binnenstad. De bouwkosten bedragen 1 miljoen euro, maar het hoogheemraadschap houdt ook rekening met een bedrag van 0,5 miljoen euro voor onder andere engineering en detaillering.
Daarnaast realiseert het hoogheemraadschap peilscheidingen op twee verschillende locaties in de Goudse grachten. Bij de gemeente leeft de ambitie om deze peilscheidingen doorvaarbaar aan te leggen. Later besluit de gemeente of zij de meerkosten hiervoor op tafel wil leggen. De meerkosten voor een sluis ten opzichte van een vaste peilscheiding bedragen ongeveer 1 miljoen euro.
Riolering aangepakt
De riolering in het laaggelegen deel van de Goudse binnenstad wordt eveneens aangepast om de grondwaterstand te beïnvloeden. Honderden woningen hebben in dit gebied te maken met vochtproblemen en wateroverlast tijdens hevige regenbuien. Die overlast neemt alsmaar toe door de gevolgen van de klimaatverandering en de voortschrijdende bodemdaling.
Daarnaast koppelt de gemeente de riolering in het laaggelegen deel los van de rest van het rioleringsstelsel in de Goudse binnenstad. Hiervoor moeten een aantal riooloverstorten worden verplaatst om te voorkomen dat bij hevige regenval het regenwater via de riolering alsnog in het laaggelegen deel terechtkomt. De gemeente draagt de kosten voor de aanpassingen aan het rioolstelsel.
Resultaten
Door de maatregelen neemt het aantal woningen met een zeer hoge grondwaterstand binnen het laaggelegen deel van de binnenstad waar de verlaging plaatsvindt ondanks de doorgaande bodemdaling af van ongeveer 550 nu naar circa 175. Ook neemt de kans op overstorten van het riool naar het oppervlaktewater af doordat verhard oppervlak wordt afgekoppeld van de riolering.
Door verplaatsing van de overstorten wordt binnen het nieuwe peilvlak helemaal niet meer overgestort. De kans op bacteriologische vervuiling neemt dus af. Doordat meer water van afgekoppelde oppervlakken afstroomt naar het oppervlaktewater neemt wel de kans toe dat hiermee (chemische) vervuiling in het water terecht komt.
Door het afkoppelen van regenwater neemt het volume dat vanuit de binnenstad via de riolering naar de afvalwaterzuivering gaat af met 35 procent. De maatregelen zijn ook goed voor de gezondheid van de bewoners. Een verminderde blootstelling aan vocht en water in de woningen leidt tot een afname van luchtwegklachten en een afname van de kans op maagdarm- en luchtwegaandoeningen, is de verwachting.
Compensatieregeling
De peilverlaging kan schade veroorzaken aan maximaal 60 gebouwen met een houten paalfundering in de binnenstad. Voor deze eigenaren onderzoeken het hoogheemraadschap en de gemeente de haalbaarheid en wenselijkheid van een met nadeelcompensatie vergelijkbare regeling. Hierbij houden de partijen een slag om de arm. Uit ingewonnen advies van een vooraanstaand deskundige op het gebied van nadeelcompensatie blijkt dat het om een normaal maatschappelijk risico gaat. Dat zou betekenen dat de twee partijen niet verplicht zijn om de bewoners te compenseren.