‘Toenemende belangstelling voor een tweede kustlijn’
Door Adriaan van Hooijdonk -8 april 2021
Wijlen ingenieur Rob van den Haak bedacht in 2003 een integraal plan voor een klimaatbestendig Nederland bij zeespiegelstijging: De Haakse Zeedijk. De basis vormt een hoge en brede dijk in zee, zo’n 25 kilometer uit de huidige kust, met achterliggende bufferbekkens. Binnen het Kennisprogramma Zeespiegelstijging (KPZSS) kijkt men nu met belangstelling naar het geactualiseerde plan, stelt Adviesgroep Borm & Huijgens
Het Kennisprogramma Zeespiegelstijging is onderdeel van het Deltaprogramma. Het baseert zich op de informatie van het IPCC en het KNMI. Deze organisaties stellen dat de zeespiegel wereldwijd momenteel 3,6 mm – 4 mm per jaar stijgt (20 jaar geleden: 2,5 mm – 2,8 mm per jaar). En aan de Nederlandse kust momenteel 1,8 mm per jaar.
Het is volgens de Adviesgroep een kwestie van tijd dat de zeespiegelstijging in de Noordzee in een versnelling geraakt. De bij het Kennisprogramma betrokken partijen verkennen dan ook hoe Nederland hierop tijdig kan anticiperen.
Maatregelen zeespiegelstijging
In februari 2021 verscheen het whitepaper ‘Ruimte voor de toekomst’ van ingenieursadviesbureau Sweco. Het rapport geeft het gevaar aan dat bij grote investeringen geen of te weinig rekening gehouden wordt met de toekomstige effecten van zeespiegelstijging. Hierdoor ontstaat het risico dat deze investeringen in de toekomst alsnog op de schop moeten én dat er straks te weinig ruimte is voor maatregelen tegen zeespiegelstijging. Een goede voorbereiding en verkenning van mogelijke oplossingsrichtingen, zodat beleidsmakers weten wat we op korte termijn moeten doen en laten om toekomstige opties open te houden, is dan ook van groot belang.
Naar een tweede kustlijn
De adviserende groepen Haakse Zeedijk en Borm & Huijgens brachten daarom onlangs het rapport ‘Naar een tweede kustlijn’ uit. Het actualiseert het oorspronkelijke plan van Rob van den Haak. Ook vormt het een naslagwerk voor beleidsmakers, onderzoekers en voorbereiders van een te ontwikkelen visie en een gefaseerde planning voor de lange termijn op het gebied van hoogwaterbescherming en ruimtelijke ordening van Nederland. Het rapport maakt een voorlopige afweging tussen diverse oplossingen, met waterveiligheid en zoetwatervoorziening als richtlijnen.
In de bekkens van de Haakse Zeedijk grenzend aan de huidige kust, kunnen de rivieren vrij uitstromen omdat het waterpeil, ook bij stijgende zeespiegel, op 0-NAP wordt gehouden. Het plan draagt niet alleen bij aan zeewaterveiligheid, maar ook aan rivierwaterveiligheid en het tegengaan van verzilting
Achterliggende bufferbekkens
Een tweede kustlijn met achterliggende bufferbekkens komt in dit rapport naar voren als een mogelijk haalbare, integrale en faseerbare oplossing voor de middellange en lange termijn. Het rapport geeft om deze reden een onderbouwing en een conceptuele uitwerking voor een tweede kustlijn. Dat voldoet volgens de auteurs – Wil Borm en Dick Butijn – het meest aan de eisen die hoogwaterbescherming, zoetwatervoorziening, landbouw, ecologie, demografie en energietransitie stellen. Om meer zekerheid over de haalbaarheid van een tweede kustlijn en overige kansrijke oplossingen te verkrijgen bevelen ze aan nader onderzoek uit te voeren.
Passieve veiligheid
Met een blijvend peil van ca. 0 m NAP dienen de bekkens als buffer voor hoge rivierafvoeren. Zo zorgen ze voor een zogeheten ‘passieve veiligheid’. Dat betekent dat men bij extreme afvoeren minder afhankelijk is van de werking van een – op zich onontkoombaar – stelsel van pompen, energievoorziening en (computer)besturing.
Daarnaast gaan de auteurs in het rapport in op de oorzaken en de mate van te verwachten zeespiegelstijging, weersextremen en bodemdaling. Ook geven ze in grote lijnen aan welke oplossingen denkbaar zijn voor de wateropgaven waarvoor Noordwest-Europa en in het bijzonder Nederland in de komende eeuwen komen te staan.